آبادان شهر صفا!

آبادان یکی از شهرهای استان خوزستان و جنوب ‌غرب ایران، مرکز شهرستان آبادان و از مناطق آزاد بازرگانی (منطقه آزاد تجاری-صنعتی اروند) ایران است. آبادان بر جزیره‌ای هم‌نام خود در ۵۳ کیلومتری خلیج فارس در نزدیکی با مرزهای عراق و کویت جای گرفته ‌است.

حدود آبادان از شمال به شادگان، از شرق و جنوب به خلیج فارس از جنوب غربی و غرب  به کشور عراق که حد فاصل مرز طبیعی را رودخانه اروند تشکیل می‌دهد و از شمال باختری به خرمشهر محدود می‌شود.

بهترین فصل برای سفر به آبادان

بهترین فصل ها برای سفر به آبادان در استان خوزستان، پاییز و زمستان است. در سفر به آبادان با اقوام مختلفی از جمله اعراب، عمله ها، بختیاری ها، بالاگریوه ها و کولی ها آشنا می شوید و از زبان ها، گویش ها و لهجه های لری، فارسی یا لهجه های دزفولی، شوشتری، بهبهانی، آبادانی و خرمشهری (لهجه شهرنشینان) و عربی که از زبان های رایج در خوزستان است بیشتر لذت می برید.در ادامه  با سفرنامه آبادان  همراهمان باشید.

بازارهای آبادان بازارهای آبادان عبارتند از بازار کویتی ها، بازار امیری، بازار احمد آباد، بازار ته لنجی ها، بازار مرکزی، بازار درجه یک ماهی فروشان و بازارچه ها متعدد دیگر… آبادان با همجواری خود با کشورهای خلیج فارس و داشتن صادرات و واردات کالا از طریق لنج و کشتی دارای بازارهای متنوع و متعدد و با قیمت های مناسب است که سبب شده است مردم از شهرستان ها و استان های دیگر برای خرید و سیاحت به این شهر سرازیر شوند. استقبال برای سفر به آبادان موجب شده است تا بازارهای این شهر رونق بگیرند و تجارت آن نسبت به دیگر شهرهای استان چشمگیر باشند.

در دهه ۵۰ خورشیدی فرهنگ شهرنشینی آبادان به ‌ویژه پس از ساخت پالایشگاه بزرگ آبادان تا زمان ملی شدن نفت ویژگی‌های یک شهر استعماری را تداعی می‌کرده‌است. محلات آن در این زمان ترکیب جمعیتی جدا و چه بسا متخاصم داشتند. ساکنان بخش مرکزی، احمدآباد و محله بهمن‌شیر را گودنشینان و حاشیه‌نشینان شهری، و محله‌های بریم، بوارده را اروپاییان و کارکنان ایرانی مرتبط با آن‌ها تشکیل می‌دادند. با روی دادن جنگ ایران و عراق این شهر تقریباً خالی از سکنه شد و پس از بازسازی و بازگشت ساکنان، شکاف‌های طبقاتی میان محلات کمتر شد اما هنوز نابرابری‌های فضایی میان محلاتی چون بریم، ایستگاه ۷ و پل بهمن‌شیر وجود داشت.

اقتصاد آبادان

پالایشگاه نفت آبادان

پس از کشف نفت در شهر مسجد سلیمان لزوم ایجاد یک پالایشگاه نفت برای تصفیه نفت به نظر می‌رسید به همین دلیل این پالایشگاه در سال ۱۲۹۱ توسط انگلیسیها ساخته شد. این پالایشگاه در ابتدا روزانه ۲۵۰۰ بشکه در روز نفت تصفیه می‌کرد. ظرفیت پالایشگاه آبادان در سال ۱۳۳۰ به ۵۰۰۰ بشکه در روز رسید که پس از سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی به۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید که می‌توان از آن به عنوان برزگترین پالایشگاه جهان یاد کرد.

پتروشیمی آبادان

در سال ۱۳۴۲ انستیتو نفت فرانسه از طریق سازمان برنامه و بودجه مأمور شد تا مکان‌یابی ایجاد صنایع پتروشیمی در ایران را بررسی کند؛ و با توجه به نزدیکی آبادان به میادین نفتی و هم چنین وجود خط لوله‌های نفت از قبل احداث شده برای پالایشگاه آبادان و دسترسی به منابع آب شیرین دائمی به دلیل مجاورت آبادان با رودخانه اروند رود این مطالعات منجر انتخاب شهر آبادان و به تأسیس شرکت سهامی پتروشیمی آبادان با مشارکت ۷۴٪ سهم شرکت ملی پتروشیمی و ۲۶٪ سهم شرکت ب اف گودریج آمریکا گردید؛ و در سال ۱۳۴۶ به دلیل اینکه در داخل کشور هیچگونه تجربه ساخت مجمتع‌های پتروشیمی وجود نداشت عملیات ساختمانی مجتمع توسط شرکت لاماس آمریکا آغاز و تنها دو سال بعد در سال۱۳۴۸ رسماً به بهره‌برداری رسید.

گردشگری آبادان |آبادان شهر صفا

آبادان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران بوده که از زیباییهای طبیعی، تاریخی، گردشگری، تجاری و معنوی خاصی برخوردار است. همان‌طور که گفته شد بهترین زمان جهت عزیمت و تفریح در آبادان روزهای پایانی اسفندماه و ابتدای فروردین می‌باشد.

پل کابلی آبادان

پل کابلی آبادان نخستین پل کابلی واقع در خشکی جهان نام گرفته است و در محله کوی فرهنگیان و به اسم رایج (تانکی ابوالحسن) در بین مردمان این شهر شناخته می شود که تقریبا در مرکز جغرافیای این شهرستان و یکی از ورودی های اصلی شهرستان و در کنار پلی اصلی که از رودخانه بهمنشیر عبور می کند قرار دارد. همچنین از لحاظ زیر بنایی و از منظر زیبایی شناسی شهری  شهر تصمیم گرفته شد تا شکل پل به صورت کابلی احداث شودتا ضمن استفاده کمتر از پایه از فضای بیشتری برای تردد استفاده شود.

پل کابلی آبادان پس ازتهران و تبریز سومین پل کابلی تقاطع غیر همسطح در سطح کشور و اولین آن در جنوب غرب کشور به شمار می رود که در خشکی به اجرا در آمده و برای ساخت آن بیش از 50 میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است. مشخصات فنی پل : 200 متر طول ،17 متر عرض ،28 متر ارتفاع پایلون ها ،استفاده از 224 رشته کابل ،2500 تن وزن پل ،700 تن وزن سازه ای پل و اجرا در مدت 18 ماه.

جزیره مینو

یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری آبادان جزیره زیبای مینو است که برای هر مسافری می تواند سفری خاطره انگیز به یادگار بگذارد، به ویژه شب های این جزیره بسیار دیدنی و جذاب است. این جزیره در گذشته صلوح نام داشته و بین آبادان و خرمشهر واقع شده که دو شاخه اروند رود آن را فرا می گیرد. این جزیره دارای 10 متر ارتفاع از سطح دریاست و در فاصله 10 کیلومتری خرمشهر قرار دارد. مینو، شهر کوچکی است که در آن قرار گرفته و بزرگترین آبادی این جزیره است.

این شهر جمعیتی در حدود 13,000 نفر دارد و تفریحگاهی برای مردم آبادان و خرمشهر به حساب می آید.  در جزیره مینو پنج نهر جریان دارد که دوتای آنها از رود جرف و سه تای آنها از اروند رود منشعب می شوند. این جزیره از معدود نقاط جهان است که آبیاری زمین های کشاورزی آن به وسیله برکشند و فروکشند آب انجام می شود و به هیچ وسیله دیگری نیاز نیست. بخش عمده ای از این جزیره از نخلستان پوشیده شده که محیط مناسبی برای زیست پرندگان مهاجر است. همچنین نیزارهای انبوه آن پناهگاه حیوانات وحشی مانند گراز است. بسیاری از ساکنان مینو را اعراب تشکیل می دهند و به همین سبب زبان رایج مردمان شهر عربی است.

مسجد رنگونی ها

سال ۱۲۹۱شمسی پالایشگاه آبادان به عنوان اولین واحد تصفیه نفت ایران و مرکز عمده صدور فراورده های نفتی در نیمکره شرقی آغاز بکار کرد. با مطرح شدن آبادان به عنوان یکی از شهرهای صنعتی، هزاران تبعه انگلیسی، هندی و پاکستانی به این شهر مهاجرت کردند. از نخستین گروه هایی که به آبادان آمدند کارکنان پالایشگاه رنگون از کشور میانمار کنونی (برمه سابق) و عمدتاً رنگونی الاصل و مسلمان بودند. به همین لحاظ درصدد تاسیس عبادتگاه در زمین های شرکت نفت بآمدند و بالاخره با موافقت این شرکت، ساخت مسجد بدست کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان آغاز و در سال ۱300 خورشیدی (1921 میلادی) بنای آن نهاده شد.

قدمت این مسجد مربوط به اواخر قاجار و اوایل پهلوی است. مسجد رنگونی ها، به سبک معماری شبه قاره هند با گچبری هایی زیبا و برجسته و آرایه هایی سیمانی و منحصربفرد است و اکنون بعنوان موزه اسناد تاریخی و خطی فعالیت دارد.

مسجد رانگونی‌ها ۹ فروردین سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۲۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

کلیسای ارامنه گریگوری و آرامگاه ارامنه

آبادان از دیر باز یکی از مظاهر گفتگوی تمدنها و پذیرش آراء و ادیان سایر مذاهب بوده است ، این موضوع را می توان با نگاهی ساده به تعداد معابد و مساجد پیروان سایر مذاهب و ادیان در شهر آبادان دریافت .

وجود کلیساهای متعدد ، کنیسه ها ، معابد سیک ها و هندوان ، مساجد سایر ملل مسلمان و مسلمانان پیرو سایر مذاهب اسلامی …. همگی حاکی از وجود یک اعتقاد و احترام نسبت به معتقدین به دیگر ادیان است ، هر چند که از این معابد و زیارتگاهها که نام بردیم شاید چندتایی بیشتر باقی نمانده باشد. اما یکی از این مکانها که هنوز سالم مانده و همچون ساختمانی زیبا گوشه ای از شهر خوبان را زینت می بخشد ، کلیسای ارامنه گریگوری آبادان است ، کلیسایی که در سال ۱۹۵۸ میلادی (۱۳۳۶ هجری شمسی) بنا شده و بزرگترین تالار اجتماعات ارامنه مقیم آبادان محسوب می شود .

شاید برخی بیاندیشند که حضور این همه مکان مقدسه در شهر آبادان ریشه در صنعتی بودن این شهر و حضور بیگانگان در یک قرن اخیر داشته باشد ، اما با نگاهی به پشت سر و آنچه که در کتب گذشتگان بر جای مانده در می یابیم که حضور این همه ادیان در این شهر باستانی ریشه در هزاره های پیشین دارد: ابن بطوطه جهانگرد مسلمان که در قرن هشتم هجری از این شهر دیدن نموده به وجود مساجد ، معابد و رباطهای بسیار در آبادان اشاره دارد و اسطخری در بیش از هزار سال پیش این شهر را شهری مسلمان با حضور پیروان بسیار از سایر ادیان معرفی می کند

. باید دانست که این کلیسای ارامنه که به کلیسای قاراپت مقدس مشهور است اولین کلیسای ارامنه آبادان در عصر حاضر محسوب نمی شود، بلکه پیش از احداث این کلیسا در آبادان دو کلیسای دیگر نیز وجود داشته اند : کلیسای کریستوفر، در منطقهء بریم آبادان که در سال ۱۹۲۸ میلادی (۱۳۰۶ هجری شمسی) احداث گردید و متعلق به مسیحیان پروتستان آبادان بوده است و دیگر کلیسای آبادان که در سال ۱۹۵۱ میلادی (۱۳۲۹ هجری شمسی) تاسیس شد ، کلیسای آشوری بوده که در نزدیکی فلکه الفی جای داشته و مورد استفاده مسیحیان آشوری آبادان قرار می گرفته که امروزه دیگر از آن دو کلیسای قدیمی اثری بر جای نمانده است .

موزه اسناد تاریخی و خطی

موزه اسناد خطی آبادان محل نگهداری اسناد مربوط به دوره قاجار تا روی کار آمدن رضا شاه است. این موزه در مسجد رنگونی‌ها قرار گرفته است و مکاتبات مالی و تجاری تاجران ایرانی مقیم هندوستان و انگلستان با ایران را در معرض دید عموم قرار می‌دهد. از اسناد دیگری که در این موزه به نمایش گذاشته می‌شوند، می‌توان به انواع سفته، برات و نامه‌های تجاری اشاره کرد.

موزه آبادان

موزه آبادان واقع در محله بوارده شمالی و ضلع جنوب غربی دانشکده نفت آبادان، با وسعت تقریبی ۲۰۰۰ مترمربع توسط استاد جامعه‌شناسی روس، «آرکادی نستوویچ هانیبال» (علی هانیبال) و با همکاری شرکت نفت آبادان تأسیس شد و در سال ۱۳۴۰ به بهره‌برداری رسید.

موزه آبادان یکی از موزه‌های کهن ایران است که با مجموعه آثاری از دوره ما قبل تاریخی، دوره قاجاریه و نیز آثاری از هنرمندان کارگاه‌های هنرهای سنتی تا هم‌اکنون یکی از جاذبه‌های گردشگری اصلی شهر آبادان به شمار می‌رود.

در موزه آبادان آثار مردم شناسی و آثار باستانی به معرض نمایش گذاشته شده است و ظروف سفال تاریخی و اشعار نگاشته شده بزرگان شعر و ادب پارسی روی دیوارهای آن قابل مشاهده است. برخی از آثار موزه عبارتند از: بت‌های مفرغی، سرگرزه‌ها، دهانه‌های اسب، مجسمه‌ حیوانات، ظرف کروی لوله‌دار خاکستری رنگ ساخته شده به شیوه چرخ‌ساز، نیم تنه یک زن ساخته شده از سفال به رنگ آجری، تنگ لوله‌دار با کف ساده ساخته شده و از شوش به دست آمده‌ است و… از جمله آثار این موزه هستند

موزۀ بنزین خانه آبادان

اولین پمپ‌بنزین کشور در شهر آبادان و درست در این نقطه که امروزه «موزۀ بنزین‌خانه» قرار دارد احداث شد. در سال‌های گذشته این پمپ‌بنزین به مکانی متروک تبدیل شده بود، اما در حال حاضر موزه‌ای برای نمایش تاریخ طلای سیاه بازگشایی شده است. این موزه می‌تواند تاریخ نفت در ایران از زمان کشف و استخراج تا بهره‌برداری نهایی را به بازدیدکنندگان نشان دهد.

تجهیزات مورد استفاده سوخت‌رسانی و گرمایشی، انواع دستگاه‌های پمپ‌بنزین همراه با تاریخچۀ استفاده از این دستگاه‌ها در كشور، خودروهای قدیمی سوخت‌رسان، پمپ‌بنزین و خودروهای قدیمی در حال سوخت‌گیری؛ فضای شعبه‌های قدیمی نفت، مخازن قدیمی پرچی، مجموعه تانكرهای سوخت‌رسان و اسناد و مستندات تاریخی مربوط به توزیع فرآورده‌های نفتی از بخش‌های تشكیل‌دهنده موزه بنزین خانه آبادان است. اسكناس‌های منتشر شده در كشور با موضوع پالایشگاه آبادان و تأسیسات نفتی، مكتوبات صنعت نفت، اتاق هدایای موزه‌ای از دیگر قابلیت‌های این موزه است.

مضیف حاج عبدالله آبادان

مضیف در حقیقت به اتاق پذیرایی مردمان عرب در روزگاران قدیم گفته می‌شد و حکم مهمانخانه را دارد. اعراب رسم دارند در مجاورت خانه خود، محلی برای مهمان‌ها بنا کنند تا مهمان احساس راحتی داشته باشد، بر اساس رسم و رسوم، صاحب‌خانه تا سه روز نیز از مهمان پولی نمی‌گیرند.

مضیف‌های حاج عبدالله یکی از زیباترین و مجهزترین مضیف‌های کشور است که در باغی زیبا و بزرگ به مساحت 15000 مترمربع در جزیرۀ مینو قرار دارد. در این مضیف‌ها غذای سنتی سرو و پذیرایی به رسم عرب‌ها انجام می‌شود.

محلۀ بریم آبادان

محلۀ بریم که محل زندگی کله گنده‌های شرکت نفت است. این شهرک ویلایی، نگهبانی دارد و تردد شبانه غیر سکنه در آن ممنوع است. تمام سیم‌کشی و کولرهایش، زیرزمینی است و خدمات و همۀ تعمیرات آن توسط شرکت نفت انجام می‌شود. محله بریم چون در کنار اروندرود شکل گرفته، نامش را از کلمه انگلیسی بریم (berim) به معنای کناره و لبه گرفته است. بعضی‌ها هم می‌گویند محل روییدن خرمای بریمی است یا نام صاحب قبلی‌اش ابوابراهیم بوده است.

سینما نفت

این سینما در سال 1324 توسط شرکت نفت و با آجرهای قرمزی که از لندن آورده شد با نام «تاج» ساخته شد. این سینما که در محله بوارده جنوبی قرار دارد به شکل شیر نشسته ساخته شده و فیلم های آن عمدتا خارجی و به زبان اصلی بوده است .

سینما شیرین

سینما شیرین آبادان که با قدمتی ۸۰ ساله یک از چندین سینماهای آبادان در قبل از انقلاب می‌باشد در سال ۱۳۱۰ در دوره پهلوی اول با ظرفیت بیش از ۷۰۰ نفر توسط بخش خصوصی و یک تاجر هندی ساخته شد سینما شیرین تنها سینمای غیردولتی در آن زمان بود. این سینما در مرکز تجاری شهر آبادان در منطقه امیری خیابان منتظری (شاپور سابق) قرار دارد. سینما شیرین در دوره ساخت خود نخستین سینمای مجهز آبادان به شمار می‌رفت که دو طبقه سر پوشیده و یک سالن نمایش تابستانی داشت. پس از جنگ جهانی دوم، با افزودن دو طبقه دیگر به ساختمان، این سینما به بزرگترین سینمای ایران تبدیل شد.

حصیربافی پر استفاده ترین صنایع دستی آبادان

در زمان حاضر رایج ترین و پر استفاده ترین صنایع دستی آبادان جاروب هایی است که به وسیله برگ درخت خرما (شعف) بافته می شود. کلاه حصیری آفتابی، زیرانداز حصیری، بادبزن، سبد نان و خورجین خرما از دیگر صنایع دستی آبادان است که اینها نیز از برگ درخت خرما درست می شود. سوغاتی های حصیری را می توان در مغازه های آبادان تهیه کرد.

و اما شکم گردی….

در آبادان چی بخوریم؟

خوزستان با تنوع غذایی بسیار بالا می تواند نماینده گردشگری غذایی در کشور باشد. به ویژه آبادان، به واسطه ورود ادویه های بسیار متنوع برای طبخ غذا با شناسایی ذائقه مردمان این آب و خاک، غذاهای زیادی را به کشور معرفی کرده و البته مکان هایی مخصوص عرضه چنین مواد غذایی را هم در خود جای داده است.

شهر آبادان به فلافلش معروف است اما غیر از این غذای خوشمزه چه غذاهای دیگری را می توان در این شهر یافت. غذاهای آبادانی معمولا پر ادویه و تند هستند و همین باعث افزایش میل مسافران به غذاهایش شده است.

فلافل آبادانی

فلافل نوعی غذای خشک است که مربوط به کشور لبنان بوده اما در ایران به نام آبادان شناخته شده است. عمده ماده اولیه این خوراک از نخود خیس خورده یا نیم پخته چرخ کرده است که خمیر باگت، پیاز و ادویه جات مخلوط سرخ کردنی تهیه شده و در بازار به صورت ساندویچ عرضه می شود.

سمبوسه

این غذای خوشمزه در اصل یک از غذای هندی است که در ایران باز هم از طریق مردم آبادان به شهرت رسیده است. مواد اولیه سمبوسه شامل سیب زمینی، جعفری و تره است که این سه ماده را به همراه ادویه های مخصوص با هم مخلوط می کنند و در غلافی از نان می پیچانند و سرخ می کنند. سمبوسه از دیگر غذاهای ساده و خوشمزه این خطه است که ترکیباتی از نان، سیب زمینی، سبزی و ادویه جات است.

قلیه ماهی آبادان

قلیه ماهی یکی از غذاهای اصلی مردم خوزستان، بوشهر و هرمزگان است. قلیه ماهی آبادان غذای خورشتی است که از ماهی، سبزی، مخصوص سیر، پیاز و ادویه جات مخصوص تشکیل می شود. این غذا را به شیوه ای شبیه قرمه سبزی طبخ می کنند. ماهی را به اندازه تکه های ۴ در ۴ سانتیمتر خرد کرده و می شویند. ماهی که برای قلیه ماهی استفاده می کنند باید بدون استخوان باشد. به همین دلیل ماهی های شوریده، سنگسر، هامور، حلوا و سیاه برای تهیه این غذا مناسب هستند.

کبه عربی (غذای سنتی خوزستان)

یکی از غذاهای سنتی که در بین مردم عرب زبان خوزستان متداول است، کبه نام دارد. برای تهیه این غذا ابتدا برنج ها را با مقداری آب روی حرارت ملایم می پزند تا حدی که برنج ها مثل برنج شیر برنج شود. از طرف دیگر سیب زمینی را با رنده ریز رنده کرده و با برنج مخلوط می کنند. اگر بخواهند کبه یک دست تری داشته باشند این مواد را با هم چرخ می کنند. سپس یک تخم مرغ و کمی نمک و زردچوبه را به مواد اضافه کرده و ورز می دهند.

پاکوره

پاکوره نیز غذای وارد شده از کشور هند است که از قدیم الایام در آبادان درست می شده. مواد اولیه و اصلی خوراک پاکوره شامل سیب زمینی، پیاز، جعفری و ادویه جات است. این غذا به دلیل استفاده از ادویه های مختلف مثل ادویه مرغ و ادویه خورشتی دارای طعم های متفاوتی است. پاکورا خوراکی لقمه ای مانند است که با خمیرمایه ای بسیار آسان طبخ می شود. این غذا با به کارگیری ادویه جات مخصوص این منطقه توانسته جایی را در ذائقه مردم آبادان برای خود پیدا کند.

خورش بامیه

خورش بامیه یک غذای عربی است که در فرهنگ غذایی آبادان جایگاه خاصی دارد. برای تهیه آن، دمباله بامیه را طوری قطع می کنند که مایع لزج بامیه خارج نشود. به غیر از بامیه مابقی مواد تشکیل دهنده شبیه خورشت بادمجان است که بایستی مهیا شود، سپس بامیه را که پیش تر در ماهی تابه سرخ شده را با مقداری سیر درسته به خورشت اضافه می کنند و با آتش ملایم می پزند.

رنگینک

رنگینک یک شیرینی خانگی است که آن را با رطب مرغوب یا خرما تهیه می کنند و این شیرینی در فروشگاه ها و قنادی های تهران عرضه نمی شود. بنابراین بهتر است به آبادان سفر کنید تا طعم واقعی آن را بچشید. آرد سفید تفت داده شده در روغن، دارچین، خاک قند و رطب مواد تشکیل دهنده رنگینک هستند. این شیرینی بسیار لذیذ و معروف است.

ماهی صبور

صبور از جمله ماهی های بسیار چرب و دارای تیغ ریز فراوان است که باید آن را حتما در تنور یا فر پخت. برای تهیه مواد درون شکم ماهی از کمی سبزی گشنیز و شنبلیله، سیر، پیاز، تمرهندی و فلفل قرمز که پیش تر با هم مخلوط می کنند، استفاده می شود.

امیدواریم از سفرنامه آبادان لذت برده باشید .

تدوین و گردآوری از اینترنت.